Zollamt, czyli niemiecki urząd celny, jest jedną z podstawowych instytucji kontrolujących legalność zatrudnienia w Niemczech. Pracownicy delegowani w większości branż powinni zostać zgłoszeni do Zollamt, zanim rozpoczną pracę. O obowiązku takiego zgłoszenia oraz gałęziach gospodarki, których ono dotyczy mówi w Niemczech kilka dokumentów – między innymi Ustawa o płacy minimalnej (Mindestlohngesetz, MiLoG).
Sektory gospodarki, które podlegają pod ten obowiązek, to przede wszystkim: branża budowlana, gastronomia, usługi transportowe i spedycja, sprzątanie, montaż oraz twórczość artystów czy cyrków. Ustawa o delegowaniu pracowników (Arbeitnehmerentsendegesetz, AEntG) nakłada taki obowiązek również na branżę tekstylną, edukację oraz kształcenie zawodowe, rolnictwo, doręczycieli poczty, opiekunów medycznych oraz ochroniarzy.
Jeśli następuje delegowanie pracowników do Niemiec, u których podjęta będzie praca tymczasowa Ustawa o pracy tymczasowej (Arbeitnehmerüberlassungsgesetz, AÜG) mówi o obowiązku zgłoszenia każdego pracownika delegowanego, niezależnie od wykonywanej przez niego pracy. W takim przypadku obowiązek zgłoszenia spoczywa jednak na niemieckim kontrahencie.
Przed podjęciem zlecenia na terenie Niemiec, do urzędu przekazane muszą zostać nie tylko informacje o pracowniku, ale również czas i miejsce wykonywanych prac, oraz dane osoby wyznaczonej do kontaktu z organami kontrolnymi. Zgłoszenie musi wpłynąć do Zollamt najpóźniej dzień przed planowanym rozpoczęciem prac, a każda zmiana adresu zatrudnienia czy ilości zatrudnionych osób wymaga odpowiedniej aktualizacji informacji w urzędzie. Jeśli miejsce wykonywanego zlecenia zostanie skontrolowane i znajdzie się tam pracownik delegowany, którego obecność nie została zgłoszona, pracodawcy grożą kary sięgające nawet 30 000 euro.
Ponieważ niemieccy urzędnicy silnie walczą z nielegalnym zatrudnieniem, kontrole ze strony Zollamt nie należą do rzadkości. Oprócz weryfikacji, czy każdy polski pracownik został zarejestrowany w urzędzie, Zollamt sprawdza również legalność zatrudnienia. Za pracę na czarno w Niemczech uznaje się również sytuacje, w których pracodawca nie przestrzega zasad legalnego delegowania pracowników do Niemiec i nie opłaca składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego lub zaliczek na podatek.
Zollamt jest uprawniony do szeregu działań pozwalających na szczegółowe sprawdzenie warunków zatrudnienia panujących w danej firmie czy zakładzie. Rutynowe kontrole są najczęściej zapowiadane i służą jedynie upewnieniu się, że wszystkie działania odbywają się zgodnie z prawem. Urzędnicy mają również prawo do przeprowadzania niezapowiedzianych kontroli, głównie w sytuacji, w której wobec pracodawcy toczy się już dochodzenie.
Niezależnie od celu wizyty, sprawdzone zostać mogą warunki pracy (między innymi czy wypłacana jest co najmniej płaca minimalna w Niemczech, o którym mówi ustawa Mindestlohngesetz – MiLoG), pozwolenia niezbędne do pracy oraz pobytu w Niemczech, zgłoszenia do odpowiednich instytucji czy też prawidłowość przechowywania dokumentów.
Ustawa zobowiązuje do czynnego udziału w kontroli, co wiąże się z obowiązkiem udzielania wymaganych informacji, udostępnienia do wglądu pomieszczeń oraz dokumentów przechowywanych na terenie firmy. Jeśli istnieje podejrzenie utrudniania kontroli bądź odmowa udziału w niej, traktowane jest to w świetle prawa jako wykroczenie, za które grozi kara finansowa.
Dzięki dyrektywie w sprawie współpracy administracyjnej w krajach Unii Europejskiej, Zollamt może wyegzekwować karę od polskiego przedsiębiorcy dzięki pomocy urzędu skarbowego czy Ministerstwa Finansów.